ZABIEGI PIELĘGNACYJNE W UPRAWIE ROŚLIN

Do zabiegów pielęgnacyjnych w uprawie roślin należą:

A uprawa gleby - spulchnianie

A nawożenie

A podlewanie

A zwalczanie chwastów, chorób i szkodników

A usuwanie chorych, przekwitłych kwiatów

A ściółkowanie

A cięcie i prześwietlanie – korygujące i lecznicze

A podwiązywanie roślin

A ochrona przed przymrozkami

A ochrona przed poparzeniami słonecznymi

A usuwanie chorych i porażonych okazów

NAWOŻENIE ROŚLIN

Nawożenie to dostarczanie roślinom wszystkich składników pokarmowych. Wśród tych składników wyróżnia się makroelementy i mikroelementy. Pierwsze są konieczne do budowy organizmu, pobierane są w dużych ilościach (kilka  do kilkaset kg z hektara). Są to: azot, fosfor, potas, magnez, wapń i siarka. Mikroelementy są roślinom potrzebne do prawidłowego przeprowadzania procesów biochemicznych, pobierane są w niewielkich ilościach (kilka do kilkaset gramów z hektara). Należą tu: bor, miedź, cynk, mangan, molibden, kobalt.

Azot -  wpływa na wytwarzanie masy zielonej i zwiększa zawartość białka w komórkach. Brak objawia się nieregularnym przebarwianiem liści, ograniczeniem wzrostu a nadmiar słabym kwitnieniem  i złym zimowaniem roślin.

Fosfor – niezbędny do prawidłowego wykształcenia kwiatów, owoców i nasion. Brak to przebarwienia liści starszych na czerwonawo, nadmiaru nie obserwuje się.

Potas – niezbędny do gromadzenia cukrów (a tym samym przezimowania) oraz do prawidłowego kwitnienia. Brak objawia się brązowieniem i zwijaniem starszych liści na zewnątrz, liście dodatkowo stają się papierowe i przy dotyku szeleszczą, nadmiaru nie obserwuje się.

Magnez – reguluje procesy fotosyntezy (składnik chlorofilu). Brak to żółknięcie liści między nerwami.

Wapń – wpływa na sztywność łodyg oraz na zawartość tłuszczów w komórkach. Brak to skarłowaciałe, żółtawe młode  liście oraz śluz na korzeniach. Wpływa również na pH gleby. Nieuregulowany odczyn gleby ogranicza również pobieranie innych składników pokarmowych  i  odpowiada za występowanie chorób fizjologicznych.

Nawozy można podzielić na naturalne (organiczne) i sztuczne (mineralne).

Do organicznych należą obornik, gnojówka, gnojowica, komposty, torf, węgiel brunatny, kora drzew, kurzenica i nawozy zielone. Nawozy mineralne to produkty przemysłu nawozowego, uboczne produkty przemysłu cementowego oraz kopalin. Rozróżnia się nawozy azotowe, potasowe, fosforowe, wapniowe, magnezowe, wieloskładnikowe oraz mikronawozy.

Nawozy można mieszać tylko zgodnie z tabelą mieszania nawozów.

Nawozy można stosować przedsiewnie, pogłównie (w czasie wzrostu roślin pod korzenie) lub dolistnie (roztwór nawozów na liście).

 

ZWALCZANIE CHWASTÓW

Chwasty to rośliny niepożądane w łanie rośliny uprawnej.

Chwasty konkurują z uprawianymi roślinami o miejsce, światło, wodę, składniki pokarmowe. Zwiększają pracochłonność i koszty uprawy, są też żywicielami  dla chorób i szkodników.

Źródłem zachwaszczenia jest:

Ë gleba

Ë materiał siewny zanieczyszczony

Ë dojrzewające chwasty

Ë nieużytki rolne

Ë nawozy organiczne

Ë błędy agrotechniczne (niewykonanie podorywki czy przekopania)

Sposoby rozprzestrzeniania się chwastów:

Ö samosiew czyli autochoria np. szczawik, niecierpek

Ö przenoszenie przez wodę czyli hydatochoria np. kaczeniec, turzyce

Ö przenoszenie przez wiatr czyli anemochoria np. skrzyp, mniszek, łoboda

Ö przenoszenie przez zwierzęta (zjadane lub na futrze) czyli zoochoria np. jemioła, przytulia

Ö przenoszenie przez mrówki czyli myrmenochoria np. bratek, glistnik

Metody ochrony roślin przed chwastami:

aprawidłowe zabiegi agrotechniczne – niektórym roślinom uprawnym towarzyszą charakterystyczne chwasty np. kąkol tylko w zbożu więc konieczne jest stosowanie płodozmianu. Prawidłowe przygotowanie gleby przed siewem lub sadzeniem roślin niszczy nasiona lub kiełkujące chwasty, pozwala również na usunięcie trwałych części  podziemnych chwastów np. bronowanie przykrywa chwasty, orka zimowa głęboka przyczynia się do wymarzania nasion, przy nasileniu niektórych chwastów orkę wykonuje się w nocy bo nasiona chwastów muszą mieć świetlny impuls konieczny do skiełkowania

azwalczanie mechaniczne chwastów – spulchnianie, gracowanie, usuwanie ręczne, 
    szczotkowanie (na wałku sztywne obracające się szczotki, które rozdrabniają chwasty)

a zwalczanie chemiczne przy pomocy herbicydów

- herbicydy parzące – działają selektywnie w miejscu styku z rośliną, spływają po    
    woskowej powierzchni

-          systemiczne – wnikają do tkanek i rozprowadzają się po całej roślinie z sokiem

-          doglebowe – tworzą warstwę niszczącą dla chwastów na powierzchni gleby

awypalanie chwastów – za pomocą specjalnych miotaczy ognia

a wymrażanie ciekłym azotem

a porażanie piorunem – na belkę ciągnika podciągany jest prąd który poraża rośliny

a biologiczne – do zwalczania używa się mikroorganizmów chorobotwórczych lub 
   roślinożernych owadów np. rdza na ostrożeniu

Chwasty mogą być również pożyteczne w pewnych wypadkach:

l są wskaźnikami gleb

-          kwasolubne – szczaw, rzodkiew świrzepa

-          wapniolubne – mak, podbiał, ostróżka

-          wilgotne – skrzyp, jaskier

-          azotolubne – tasznik, komosa

l niektóre składniki pokarmowe mogą być wymywane z gleby a chwasty wyłapują je korzeniami

l allelopatia dodatnia – wydzielają olejki eteryczne, które mogą odstraszać szkodniki np. czosnek,
    aksamitka

l duża liczba chwastów jest ziołami

ZWALCZANIE CHORÓB

Choroba – to zakłócenie równowagi w czynnościach życiowych rośliny przez czynnik chorobotwórczy.

Choroby mogą być wywołane przez:

ô czynniki nieinfekcyjne czyli fizjologiczne – wywołane brakiem lub nadmiarem jakiegoś
     składnika pokarmowego lub wody, niesprzyjającą temperaturą lub pH gleby. Nie
     rozprzestrzeniają się po plantacji. Objaw chorobowy mija po ustąpieniu przyczyny.

ô czynniki infekcyjne – takie jak wirusy, bakterie i grzyby. Choroby infekcyjne rozprzestrzeniają
      się po plantacji, objawy są nieodwracalne i występują objawy etiologiczne takie jak zarodnie
      grzybów, wysięg bakteryjny.

Wirusy aby przeżyły muszą mieć stały kontakt z żywą rośliną. Przenoszą się na kolejne rośliny z sokiem komórkowym np. na narzędziach, przez aparaty gębowe szkodników, przez nasiona i organy podziemne.

Choroby bakteryjne roznoszą się przez krople wody lub przez owady.

Grzyby rozsiewają się przez strzępki, zarodniki, mogą zimować na korze, owocach, w opadłych liściach.

 

METODY ZWALCZANIA SZKODNIKÓW   i CHORÓB

Szkodnik to owad który uszkadza naszą roślinę. 

1. Metody zapobiegawcze

-          kwarantanna – obowiązek zwalczania nakazany przez prawo

-          hodowla odmian odpornych

2. Metody bezpośredniego zwalczania

-          mechaniczne – zbieranie i niszczenie szkodników, stosowanie pułapek i przynęt, zapór oraz wykorzystywanie niskich i wysokich temperatur

-          agrotechniczne – prawidłowa uprawa gleby, zmianowanie, nawożenie, zdrowy materiał siewny, prawidłowe techniki siewu i głębokość siewu

-          biologiczne – wykorzystanie owadów drapieżnych i pasożytów w zwalczaniu szkodników oraz atraktantów (zawierają feromony)

-          chemiczne – wykorzystanie środków ochrony roślin

ŚCIÓŁKOWANIE

Ściółka zabezpiecza glebę przed wzrostem chwastów, utrzymuje wilgotność i zapobiega odparowaniu wody i nadmiernemu nagrzewaniu się powierzchni. Może również pełnić funkcję dekoracyjną. Ściółki mogą być naturalne (kora sosnowa przefermentowana, torf, ścięta trawa, szyszki, patyki, trociny, liście, słoma, wióry kokosowe) lub sztuczna (maty jutowe, folia).

OCHRONA PRZED PRZYMROZKAMI

-          hartowanie rozsady

-          obsypywanie roślin ziemią, trocinami

-          okrywanie słomą, stroiszem, kartonami – nigdy folią

-          odymianie

-          stosowanie osłon (folia, włóknina)

-          zraszanie roślin