Oszukać oko ... czyli iluzja w ogrodzie

Proces tworzenia ogrodu jest jak praca nad rzeźbą czy obrazem. Wymaga czasu, pomysłu i zaangażowania. Z ogrodem jest jeszcze taka sprawa, że praktycznie „dzieło” nigdy nie jest skończone. Dzięki porom roku, porom dnia, rozrastającym się roślinom założenie zmienia się w czasie i przestrzeni. Ogród ma jeszcze tę właściwość, że teren na którym pracujemy nie zawsze będzie miał kształt, powierzchnię czy ukształtowanie idealne. Bolączką właścicieli ogrodów jest często wąska i długa działka lub nieregularny jej kształt. Zadaniem więc dobrego projektanta będzie takie zaaranżowanie przestrzeni, aby ogród wydawał się dłuższy lub krótszy, szerszy lub węższy, bardziej symetryczny lub odwrotnie.

Pewne mankamenty kształtu działki można ukryć za pomocą iluzji. Posługując się tym zjawiskiem  z można poszerzyć, wydłużyć lub skrócić a nawet optycznie powiększyć ogród, przybliżyć lub oddalić jego elementy.

Można to uczynić  dobierając odpowiednie kolory, wielkość roślin, ustawiając elementy np. małej architektury (rzeźby, ławki) w odpowiednich miejscach, odpowiednio prowadząc linie dróg czy ścieżek, kształty rabat  lub wprowadzają do ogrodu gotowe elementy „oszukujące” ludzkie oko.

Wizualne wydłużanie i skracanie ogrodu:

ž  - ustawienie w odpowiednio wybranym miejscu charakterystycznego przedmiotu, który będzie przyciągał nasz wzrok (np.: duże donice, dzbany, głazy, pojedyncze krzewy lub małe drzewka)    - może to być na przecięciu ścieżek ogrodowych, na najbardziej odległej ścianie ogrodzenia

  ž - Ustawiając na końcu ogrodu dobrze widoczny jasny obiekt w ciepłych kolorach (żółty, pomarańczowy, czerwony)  wizualnie przyciągniemy go do przodu i w ten sposób cały ogród będzie sprawiał wrażenie krótszego.
 ž - Ustawiając ciemny  przedmiot lub w zimnych barwach (granatowy, fioletowy, stalowy) wizualnie odsuniemy tylną granicę ogrodu, czyli wydłużymy działkę.

 ž-  Ogród możemy skrócić wizualnie również poprzez posadzenie mniejszych roślin  z przodu i większych z tyłu.
  - Jeśli chcemy wydłużyć wizualnie ogród wystarczy zastosować ten sam trik tym razem jednak sadząc dużo większe rośliny z przodu a mniejsze z tyłu – oczywiście tak by te pierwsze całkowicie nie zasłaniały mniejszych. Mowa tu więc głównie o drzewkach z koroną rozbudowaną dopiero na pewnej wysokości.

ž - W małych ogródkach istotne jest umiejętne połączenie przestrzeni wewnątrz i na zewnątrz domu - płynne przechodzenie jednej w drugą sprawi, że obie wydadzą się większe. Aby to uzyskać można zastosować  w domowym i ogrodowym salonie te same elementy i materiały wykończeniowe lub o pokrewnej fakturze i zbliżonych barwach (np. podobna posadzka z terakoty w domu i na tarasie, te same donice).

ž - Ważne jest też optyczne powiązanie ogrodu z okolicą - jeśli uda  się skierować uwagę patrzącego ku pięknemu widokowi w krajobrazie ogród wyda się większy i bardziej interesujący. Uzyskuje się ten efekt „wycinając” w ogrodzeniu tzw. okno widokowe.

ž - Kulisy z pergoli porośniętej pnączami czy wyższych grup roślin skupiają na sobie uwagę i budzą ciekawość, co skrywa się za nimi.  

 Wizualne poszerzanie i zwężanie ogrodu

 ž-  Jeśli chcemy poszerzyć ogród dobrą metodą może okazać się obniżenie otaczającego go ogrodzenia. Zamknięte, odizolowane wysokimi ogrodzeniami miejsca zawsze wydają się mniejsze i ciaśniejsze. Poprzez obniżenie ogrodzeń uzyskamy lepszy dostęp światła słonecznego oraz iluzję otwartych przestrzeni (tzw. płynna granica). Jeżeli obniżenie ogrodzenia jest niemożliwe można spróbować zasłonić je przy pomocy roślin.

ž - Efekt „poszerzenia” przestrzeni można również uzyskać wprowadzają tafle lustrzane – zyskuje się tym sposobem jednocześnie więcej światła oraz zaskoczenie. Lustra można zamontować na wysokości gruntu – będzie odbijało niebo i dawało złudzenie wody,  można je wmontować również w ogrodzeniu,  furtce lub ścianie budynku – odbijający się w nim ogród  stworzy jakby przejście do następnej jego części, kontynuację przestrzeni, której faktycznie nie ma.  

ž - Ogród można również powiększyć wizualnie za pomocą „ślepych” ścieżek oraz furtek. Kilka schodków prowadzących w górę i ścieżka, która niknie gdzieś za krzewami, nawet jeżeli tak naprawdę nigdzie nie prowadzą mogą zasugerować nam, że gdzieś tam jest jeszcze jakiś fragment ogrodu. Tak samo zadziała na naszą wyobraźnię furtka, nawet jeżeli będzie zamknięta i tak naprawdę  będzie tylko atrapą.

ž - Jednym z prostszych  rozwiązań przy zagospodarowaniu tego typu ogrodu jest podzielenie go na kilka części. Stwarzając w ten sposób 2 lub 3 przestrzenie ogrodowe jednocześnie optycznie poszerzymy oraz powiększymy ogród. Poprzez zmianę kształtu części składowych ogrodu (na kwadraty lub prostokąty z krótszą ścianą boczną), całość  będzie się wydawać bardziej przestrzenna.

ž - Innym rozwiązaniem może być zygzakowata linia trawnika lub prowadzącej przez ogród ścieżki. Taki trik zarówno odetnie nam z pola widzenia tylną granice ogrodu jak i zmieni nasz kierunek marszu prowadząc nas po jego skosie, dzięki takim operacją ogród wyda się o wiele szerszy.

 ž - Sztuczną perspektywę łatwo też uzyskać, stopniowo zwężając ścieżki czy obniżając teren w miarę oddalania się od obserwatora. Można również podwyższyć obrzeża wokół centralnie położonego trawnika i piętrowo obsadzić je roślinami. Ważny jest wzór nawierzchni; wąska działka wyłożona biegnącymi w poprzek rzędami prostokątnych płyt wydaje się szersza. Te same płyty ułożone w podłużnych rzędach pozornie wydłużą ogród

ž-  Szerszy ogród  uzyskamy również przez "powiększające" malowidła np. na murze ogrodzenia formie np. okna przez które widać  pola uprawne czy łąki lub w formie arkady nawiązującej do klasztornego dziedzińca.

ž - Skuteczne są też przymocowane do muru "kratki złudzeń", czyli ażurowe konstrukcje oszukujące oko rytmem kolejnych zwężających się i zmniejszających listewek. Patrząc na nie, wydaje się, iż wzrok sięga dalej, niż pozwala ściana.

ž - Pewne triki stosowane w dekoracji wnętrz czy wręcz w modzie ubraniowej można śmiało zastosować w „zielonym pokoju”. Jeśli w pomieszczeniu zastosujemy tapetę o śmiałym wzorze, wyda się mniejsze. Natomiast delikatny jasny deseń optycznie je powiększy. Poziome pasy a sukience optycznie poszerzają osobę a pionowe wyszczuplają. Podobnie jest w ogrodzie. Duże liście absorbują uwagę podobnie jak śmiała tapeta. Jeśli więc znajdą się przy ogrodzeniu, będą je optycznie przybliżać i przestrzeń wyda się mniejsza. Z kolei drobne pierzaste listki rozpraszają światło i zdają się od nas oddalać. Dlatego, chcąc powiększyć mały ogródek, sadźmy rośliny o dużych liściach w okolicach domu, a te o delikatnych - w tle.

Opisane zabiegi należą do podstawowych zasad projektowania przestrzeni ogrodowych. Z ich pomocą można stworzyć wiele ciekawych aranżacji lub naprawić te nieudane, dzięki czemu nietypowy, nieproporcjonalny kształt po odpowiedniej „manipulacji” może stać się atutem ogrodu. Nie trzeba zatem zamieniać działki, by zostać właścicielem większego ogrodu. Prościej,  taniej i ciekawiej jest oszukać ludzkie  oko...