TRAWNIK W TERENACH ZIELENI

Trawnik jest podstawowym elementem w terenach zieleni i powinien zajmować 40-70% ich powierzchni. Jest najbardziej naturalnym i najprostszym pokryciem powierzchni gleby.

Do cech trawnik decydujących o jego wartościach estetycznych należą:

► jednolitość – jednakowy pod względem struktury typ roślin. Chwasty, miejsca zasuszone, wydeptane i źle skoszone naruszają tą cechę.

► gładkość – wynika z dokładności wymodelowania powierzchni terenu i jakości koszenia. Cecha ta może zostać „zepsuta” przez kretowiska, osiadanie ziemi, ślady kół wyciśnięte przez samochód, złe koszenie.

► intensywna barwa zielona – zależy od sposobu użytkowania i pielęgnacji oraz od gatunków tworzących darń.

Rodzaje trawników

Podziału dokonuje się ze względu na wartość estetyczną skład gatunkowy, sposób użytkowania i pielęgnacji. Najczęstszy podział to:

l ogrodowe = dywanowe – mają największą wartość estetyczną, są gładkie, intensywnie zielone i dzięki intensywnej pielęgnacji, nawożeniu i koszeniu przypominają dywan. Można je zakładać w każdych warunkach. Stosuje się zazwyczaj 3-4 gatunki nie dopuszczając do zmiany składu gatunkowego.

l parkowe – mają właściwości pośrednie między ogrodowymi a naturalnymi łąkami. Kosi się je znacznie rzadziej niż w/w a skład gatunkowy jest bardzo zróżnicowany. Wysiewa się tylko gatunki , które pełnią rolę pionierską. To jakość i częstotliwość wykonywania zabiegów decyduje o składzie gatunkowym  tego trawnika i jego wartościach estetycznych.

l trawniki specjalne – obejmują nawierzchnie trawiaste stosowane w obiektach sportowych, na lotniskach. Powinny one mieć cechy trawników dywanowych a jednocześnie wykazywać dużą odporność na deptanie, ścieranie i zrywanie.

l zadarnienia – to płaskie pokrycie gleby roślinami  tzw. okrywowymi. Stosuje się je tam, gdzie założenie trawnika jest utrudnione (skarpy, duży cień, erozja). Są to tereny pośrednie między trawnikiem a innymi formami stosowania roślin. W zależności od użytych rośli mogą mieć duże wartości dekoracyjne.

WYMAGANIA WOBEC TERENÓW PRZEZNACZONYCH POD TRAWNIK

Do cech trawnika będących przedmiotem projektowania należą:

[ rozmiary trawnika – wynikają z przyjętych w projekcie proporcji w stosunku do innych elementów obiektu. Lepiej komponuje się i jest przyjmowana jedna większa powierzchnia niż kilka małych. Łatwiejsza i bardziej ekonomiczna jest pielęgnacja.

[ kształt i dostępność trawnika – unikać należy projektowania ostrych załamań i zwężeń (utrudnione koszenie) ani przeszkód w postaci rabat czy konarów (konieczność przenoszenia kosiarki), projektowania trawnika pod zwisającymi gałęziami.

[ ukształtowanie powierzchni trawnika i spadki – powierzchnia powinna być płaska (dopuszcza się niewielkie pofałdowanie). Jako max pochyłość przyjęto 15%. Niewielkie spadki 3-5 % są nawet pożądane ze względu na powierzchniowe odprowadzenie wody.

[ sąsiedztwo trawnika – unikać należy zakładania trawników pod drzewami płytko korzeniącymi się (żółknięcie). Aby uniknąć konieczności dokaszania ręcznego trawników należy zachować następujące odległości: 5-10 cm od nawierzchni (chyba że jest ona wykonana na równi z trawnikiem), 20-30 cm od pnia drzewa, 15-20 cm od ściany budynku czy murka.

PRZYGOTOWANIE GLEBY POD  TRAWNIK

Stosunek zawartości części szkieletowych i  ziemistych ma wpływ na właściwości wodne gleby i jej przepuszczalność. Gleby gdzie jest przewaga pyłów ogólnie nazywa się gliniastymi (dobrze utrzymują wodę, są mało przewiewne i ciężkie). Dla trawników najlepsze są te gdzie przeważa frakcja piaskowa: 60-90% i 40-10% części pyłowych i ilastych+ materia organiczna. Zawartość Próchnicy można zwiększyć przez dodanie do podłoża kompostu lub torfu. Próchnica zapewnia większe zatrzymywanie wody, właściwą sorpcję składników pokarmowych i utrzymanie stałego pH gleby.  Podstawą do określenia potrzeb nawozowych jest wykonanie analizy gleby. Optymalne pH dla trawnika to 5,6 – 6,6. Odczyn gleby można regulować przez stosowanie odpowiednich nawozów – fizjologicznie kwaśnych przy zbyt wysokim pH lub zasadowych przy zbyt niskim. O odczynie gleby mogą również świadczyć tzw. rośliny wskaźnikowe.

Teren pod trawnik powinien być głęboko spulchniony – można go przekopać lub przeorać na głębokość 30 cm a następnie wyrównać kultywatorem i bronami. Przed bronowaniem dobrze jest dać nawozy. Koniecznym zabiegiem pielęgnacyjnym jest zniszczenie wszystkich chwastów. Dwuliścienne najlepiej zwalczyć chemicznie, jednocześnie usuwając korzenie mniszka podczas przekopywania terenu. Kłącza perzu można wyciągać bronami. Z terenu przeznaczonego pod trawnik należy też usunąć wszystkie kamienie.

SIEW  TRAWNIKÓW

Najodpowiedniejszą porą na założenie trawnika jest II poł kwietnia i maj. Dzięki temu jeszcze w tym roku będziemy mogli się nim nacieszyć. Drugim terminem jest wrzesień. Nie należy się zbytnio spieszyć z wysiewaniem traw, gdyż najlepiej kiełkują one w temperaturze przynajmniej 10°C. Bezpośrednio przed siewem nasion rozbijamy grudy ziemi i wyrównujemy podłoże grabiami. Na małych powierzchniach możemy rozrzucić je ręcznie. Będziemy potrzebowali 25-40 g nasion na 1 m² powierzchni - w przybliżeniu jest to jedna pełna garść. Trawę można wysiać ręcznie, mechanicznie lub przez hydrosiew. Dużo wygodniej jednak użyć siewnika. Zaletą tego urządzenia jest możliwość regulacji gęstości siewu. Wysiew ręczny jest najpopularniejszy i stosowany na mniejszych powierzchniach. Wadą jest nierównomierność. Siew taki wykonuje się w dwóch krzyżujących się kierunkach w bezwietrzną pogodę. Aby móc kontrolować gęstość siewu, powierzchnię trawnika dzieli się na mniejsze kwatery i przyporządkowuje odpowiednie dawki. Na obrzeżach trawnika zagęszczamy siew. Żeby nasionka dobrze przylegały do cząsteczek gleby, trzeba je delikatnie zmieszać z jej wierzchnią warstwą (ok. 1 cm). Potem ugniatamy podłoże wałem bądź deskami przywiązanymi do butów. Obsianą powierzchnię koniecznie trzeba podlać. Wykorzystujemy do tego celu zraszacze, które rozbijają wodę na drobne krople. W pierwszej fazie wzrostu traw (około 3 tygodni) podlewamy glebę systematycznie, nie dopuszczając do jej wyschnięcia W sprzedaży można uzyskać gotowe mieszanki traw przeznaczone na określone miejsca czy typy trawników.

PIELĘGNACJA  TRAWNIKÓW

1.      Nawadnianie

2.      Zwalczanie chwastów – jednoroczne są usuwane podczas koszenia, wieloletnie najlepiej usuwać ręcznie. Na początku środki chemiczne stosować ostrożnie bo młoda trawa jest wrażliwa.

3.      Wałowanie trawnika – ma na celu wyrównanie powierzchni (nierówności powstają podczas podlewania i intensywnych opadów) oraz dociśnięcie młodych roślin do podłoża. Na trawnikach dywanowych i sportowych przeprowadza się gdy trawa osiągnie wysokość 3-5 cm, a na parkowych gdy mają 5-8 cm.

4.      Koszenie - Młode źdźbła traw nie powinny być zbyt wysokie (mogłyby się pokładać), dlatego kiedy osiągną 8-10 cm, musimy je skrócić. Używamy do tego celu kosiarki, której nóż ustawiamy na wysokości 5 cm - nie niżej! Podczas kilku kolejnych koszeń strzyżemy trawnik właśnie na tę wysokość. Systematyczne koszenie zagęszcza trawę, wzmacniając tym samym jej korzenie, a wiele uporczywych chwastów zamiast krzewić się i wydawać nasiona ginie. Jeśli trawa zagęści się, można ją bardziej skracać. Na początek wystarczy 4 cm, w miejscach zacienionych przynajmniej 4,5 cm. Trawnik powinno się kosić w równych odstępach czasu. Jednorazowo ścina się najwyżej 1/3 wysokości. Trawniki najwyższej jakości wymagają koszenia nawet dwukrotnie w ciągu tygodnia. Przy wykorzystywaniu kosiarek elektrycznych napięcie prądu może wynosić 12-24 volty a to ze względu na bezpieczeństwo pracy.

5.      Nawożenie - Oprócz systematycznego strzyżenia i nawadniania zielone dywany wymagają zasilania składnikami pokarmowymi. Jeśli podczas zakładania trawnika stosowaliśmy preparaty mineralne, to zabieg wznawiamy już po 6 tygodniach. W tym przypadku możemy używać nawozów przeznaczonych specjalnie do trawników.

6.      Wertikulacja  - pionowe cięcie darni dla lepszego napowietrzenia korzeni i krzewienia roślin.

7.      Aeracja  - polega na usunięciu warstwy filcu i płytkim spulchnieniu gleby (aeracja powierzchniowa) lub wykonaniu w glebie otworów do głębokości 10 cm (aeracja wgłębna). Do aeracji używa się specjalnych grabi, drapaczy mechanicznych lub aeratorów.

ZAKŁADANIE TRAWNIKÓW PRZEZ PRZENOSZENIE DARNI

Darniowanie polega na przenoszeniu wierzchniej warstwy gleby grubości 4-6 cm przerośniętej korzeniami niskich roślin trawiastych. Ten sposób przyspiesza uzyskanie trawnika o 4 tygodnie do kilku miesięcy w porównaniu do metody tradycyjnej. Metodą tą można zakładać trawniki przez cały rok., ale jest dość droga.

Glebę pod trawnik z darni przygotowuje się jak pod tradycyjny trawnik. Należy pamiętać, że położona darń podwyższa powierzchnię. Płaty darni kładzie się ręcznie, ściśle obok siebie. Po ułożeniu darń należy dokładnie podlać i docisnąć (walec ręczny). W sprzyjających warunkach darń zrasta się z podłożem po kilku dniach.

ODNAWIANIE  TRAWNIKÓW

Zanikanie dobrych cech trawnika oznacza początek jego niszczenia. Najważniejszym objawem jest słabo rozwijająca się lub niepożądana roślinność. Przyczyny niszczenia trawników to:

Ë mechaniczne niszczenie roślin (deptanie, ścieranie, niskie koszenie)

Ë nadmierne ubicie gleby

Ë wzrastające ocienienie

Ë gruba warstwa ściółki

Ë długotrwała susza

Ë okresowe zatapianie

Ë wyczerpanie składników pokarmowych

Ë zanieczyszczenia chemiczne (zasolenie, mocz psa, wyciek oleju z samochodu)

Ë opanowanie przez chwasty

Ë opanowanie przez choroby i szkodniki

Jeśli tylko niewielka część  trawnika została zniszczona, miejsce takie można naprawić przez dosianie nasion lub położenie nowej darni. Jeśli zniszczeniu uległ cały trawnik należy poddać go intensywnej pielęgnacji czyli renowacji.

Do odnawiania przystępuje się wiosną po pierwszym koszeniu. W miejscu całkowicie zniszczonej darni usuwa się ją, przygotowuje glebę jak pod siew i układa nowe płaty. Następnie cały trawnik spryskuje się środkami chwastobójczymi. Po 7-10 dniach na całej powierzchni przeprowadza się aerację powierzchniową  i zasila nawozami.

NAWOŻENIE  TRAWNIKÓW

Trawniki zakładane na glebach żyznych o trwałej strukturze przez kilka lat nie wykazują braku podstawowych składników. Usuwanie skoszonej trawy przyspiesza wyczerpanie składników pokarmowych.

Rośliny najbardziej reagują na brak azotu – objawy to żółknięcie liści i słaby wzrost. Fosfor – na ogół jest w glebie w dostatecznych ilościach i nie jest wypłukiwany, brak objawia się przebarwianiem starszych liści na czerwonawo. Potas -  jest wypłukiwany z gleby, brak objawia się osłabieniem wzrostu i obniżeniem wytrzymałości na deptanie i niskie temperatury.

NPK jest pobierane przez trawy w proporcji 6:3:2, dlatego program nawożenia powinien odpowiadać tej proporcji. Zaleca się stosowanie 2-4 kg nawozu wieloskładnikowego na 100 metrów kwadratowych a przy intensywnym koszeniu nawet 8 kg. Połowę dawki stosuje się wiosną  przed rozpoczęciem wegetacji, resztę końcem września.

W pierwszych latach uprawy zaleca się dodatkowe nawożenia azotem w dawce 1-2 kg/100 m² wiosną i powtórka w czerwcu. Po rozsianiu nawozu trawnik należy podlać.

Wapnowanie ma na celu odkwaszenie podłoża i polepszenie wzrostu trawy, ułatwia walkę z mchem i skrzypami, poprawia strukturę gleby i wpływa na lepsze przyswajanie składników pokarmowych. Wapnuje się co 3-4 lata najlepiej jesienią łagodnymi nawozami węglanowymi .

ROŚLINY DO OGRODÓW WODNYCH

Nazwa ogród wodny mówi sama za siebie - oczko powinno służyć przede wszystkim jako miejsce ekspozycji roślin wymagających do życia środowiska wodnego. Rośliny są także ważnym elementem w równowadze biologicznej zbiornika i odpowiednia ich ilość ma duży wpływ na czystość wody i rozwój glonów. Im mniejszy mamy staw tym więcej powinno być w nim roślin. Przy małych oczkach około 2/3 powierzchni stawu powinny pokrywać rośliny. Głównie będą to rośliny pływające lub o pływających liściach (lilie wodne, grzybieńczyk itd.). Rośliny podwodne jak: wywłócznik, moczarka kanadyjska i rdestnica są w oczku wodnym konieczne. Nie wpływają one wprawdzie znacząco na jego wygląd, jednak są schronieniem dla drobnych zwierząt wodnych i narybku, poza tym natleniają wodę - w słoneczne dni widać pęcherzyki tlenu unoszące się nad tymi roślinami. Mniej więcej 1/3 oczka powinna być pokryta przez te rośliny przy czym ich strefa może się częściowo pokrywać ze strefą roślin pływających. Nie można też zapominać o roślinach nabrzeżnych i strefy bagiennej, ogromna większość roślin to właśnie gatunki z tej strefy (kaczeniec, czermień błotna, niezapominajka błotna itd.). Strefa bagienna powinna więc być dość duża - nie wystarczy rynna do sadzenia roślin na obrzeżu zbiornika. To właśnie rośliny strefy błotnej nadają stawowi naturalny wygląd, szczególnie gdy płynnie przechodzi ona w dalszą część ogrodu.

Zagospodarowanie brzegu zbiornika wodnego roślinami należy przewidzieć już w okresie projektowania i jego budowy

-          kształtując odpowiednio profil brzegu,

-          dobierając rodzaj materiału umacniającego brzeg

-          przewidując odpowiednie zagłębienie dla roślin na brzegach i w dnie zbiornika

-          zapewniając estetyczne ujęcie określonych roślin zharmonizowane z otoczeniem

-          przewidując dojścia dla ludzi i wyjścia dla zwierząt

W naturalnym zbiorniku wodnym i obok niego ustala się określony typ roślinności o różnych wymaganiach co do głębokości wody i stopnia wilgotności gleby w części brzegowej.

Roślinność tą można podzielić na 5 grup:

1. Roślinność przybrzeżna – porasta glebę położoną powyżej lustra wody. Podłoże jest tu wilgotne, ale ma też wolne przestrzenie powietrzne. Można tu posadzić:

Bergenia sercolistna

Dąbrówka rozłogowa

Funkia sina

Funkia Fortune’a

Krwawnica pospolita

Języczka pomarańczowa

Kosaciec syberyjski

Liliowiec ogrodowy

Niezapominajka leśna i błotna

Parzydło leśne

Pełnik ogrodowy

Wiązówka bulwkowa

Pierwiosnki

Rodgersja kasztanolistna

Tawułka Arendsa

Tojeść rozesłana

Trzykrotka wirginijska

Różaneczniki

Turzyce

Pióropusznik strusi

2. Rośliny bagienne – rosną w glebie całkowicie przesyconej wodą . Wysokość tych stanowisk nie przekracza poziomu lustra wody w zbiorniku. Można tu posadzić:

Sadziec purpurowy

Wilczomlecz błotny

Kosaciec japoński

Kosaciec mieczolistny

Krwawnica pospolita

Wiązówka błotna

Pierwiosnek Viala

Pełnik ogrodowy

Tatarak zwyczajny

Kosaciec żółty

Firletka poszarpana

Bobrek trójlistkowy

Knieć błotna

Pałka drobna

Pałka wąskolistna

Pałka szerokolistna

Sitowie,

czermień błotna

Rdest wężownik

Szachownica kostkowa

łączeń baldaszkowaty

tatarak zwyczajny

mięta nadwodna  

3. Rośliny wód płytkich – rosną w strefie przybrzeżnej zbiornika na głębokości do 30 cm.

Pałki

Sitowie,

Kosaciec żółty

Żabieniec babka wodna

Strzałka wodna

Papirus

Rdest ziemnowodny

Trzcina zwyczajna

Rdestnica pływająca

Bobrek trójlistkowy

Okrężnica bagienna

Rozpław sercowaty

Moczarka kanadyjska

wywłócznik okółkowy

Przęstka pospolita

4. Rośliny wód głębokich – rosną na głębokości minimum 80 cm.

Grzybień biały

Grążel żółty

Grążel drobny

Grzybieńczyk

Grzybień ogrodowy

Strzałka wodna

5. Rośliny pływające – rośliny pływające zazwyczaj po powierzchni wody, a więc nie związane na stałe z podłożem

rzęsa wodna

salwinia pływająca

osoka aloesowata

hiacynt wodny

pływacz zwyczajny

kotewka, orzech wodny

pistia rozetkowa

żabiściek pływający  

jaskier wodny

Sadzenie roślin wodnych

Do sadzenia roślin wodnych używa się zwykle ażurowych koszy, które można nabyć w sklepach ogrodniczych. Dawniej stosowano kosze wyplatane z wikliny, obecnie używa się plastikowych. Aby podłoże nie wysypywało się z kosza należy go wyłożyć specjalną tkaniną, którą także można nabyć w powyższych sklepach. Istnieją też specjalne elastyczne doniczki i worki przeznaczone dla roślin wodnych. Mogą to być worki jutowe, lub z coraz częściej stosowanych specjalnych materiałów syntetycznych. Przy wykładaniu koszy świetnie sprawdza się geowłóknina. Kosze i worki dostępne są w różnych kształtach i wymiarach. Można zastosować praktycznie każdy plastikowy pojemnik i zależy to tylko od naszej pomysłowości. Aby zastosować takie pojemniki zastępcze powinno się w nich wywiercić, wyciąć lub wypalić otwory. W przeciwnym wypadku na dnie pojemnika powstaje strefa nie mająca kontaktu z natlenioną wodą, w wyniku czego rozwijają się tam bakterie beztlenowe, produkujące szkodliwe substancje (siarkowodór). Taka martwa część podłoża charakteryzuje się tym, że strasznie śmierdzi i może doprowadzić do gnicia roślin. Wysokie rośliny nabrzeżne takie jak pałki wodne, irysy czy papirus sadzone w pojemnikach często są przewracane przez wiatr. Można temu zaradzić obkładając donice dużymi kamieniami. W przypadku zbiornika z siatkobetonu istnieje lepsze rozwiązanie - wybudowanie na najwyższej półce specjalnego pojemnika (integralna część konstrukcji stawu), który wypełniamy podłożem i sadzimy w nim rośliny.

Termin sadzenia

Zwykle jako terminy sadzenia roślin wodnych polecana jest wiosna i jesień. Najkorzystniejszym terminem jest wczesna wiosna, zanim rośliny rozpoczną wegetację. Sadząc rośliny wiosną, jeszcze tego roku możemy podziwiać ich całe piękno. Termin ten dotyczy w szczególności gatunków o pływających liściach (lilie wodne, grążele), ponieważ sadząc rośliny z rozwiniętymi już liśćmi i pąkami kwiatowymi doprowadzamy do ich zniszczenia (w transporcie i w czasie sadzenia), co roślina musi później odchorować. Tak więc grzybienie powinniśmy kupować gdy tylko rozpoczynają wegetację (marzec-kwiecień).
Rośliny tropikalne takie jak pistie i hiacynty wodne w zasadzie nie wymagają sadzenia - wystarczy je tylko wrzucić do wody. Należy pamiętać tylko o tym, by zrobić to po ustaniu przymrozków - za bezpieczny termin można uznać 15 maja (po trzech ogrodnikach i zimnej Zośce). Rośliny, które kupujemy w doniczkach można oczywiście sadzić przez cały sezon.

Podłoża
Standardowym podłożem jakiego można użyć do sadzenia większości roślin wodnych jest mieszanka gliny z piaskiem (1:2). Glina jest bogata w substancje pokarmowe i aby nie była wypłukiwana i nie zanieczyszczała wody na wierzch każdego pojemnika powinno się dać warstwę dobrze przepłukanego piasku (około 5 cm wystarczy). Całość polecam jeszcze przysypać cienką warstwą żwiru. Ma to na celu zabezpieczenie podłoża przed rybami mogącymi w nim kopać. Żwirek na wierzchu doniczek wygląda bardzo atrakcyjnie. Jeśli rośliny nie wymagają żyznego podłoża można je uprawiać hydroponicznie (w samym żwirze lub kamieniach). Do roślin takich należą np. cibora zmienna (papirus), kosaciec żółty i niektóre rośliny podwodne. Jest to korzystne dla naszego stawu ponieważ podłoże nie zanieczyszcza wody, a korzenie rośliny oczyszczają wodę w stawie pobierając z niej substancje pokarmowe . Dla niektórych roślin należy jednak dać bardziej żyzne podłoże. Są to grzybienie (lilie wodne) i część roślin błotnych (np. czermień błotna, kaczeniec). Dla tych roślin według mnie dobra jest ziemia z nie używanej części ogrodu (niezbyt żyzna, nie nawożona). Można zastosować także specjalną ziemię do oczek wodnych (do nabycia w sklepach ogrodniczych). Do takiej ziemi można dodać trochę gliny no i oczywiście piasek i żwir na wierzch. Nie można używać natomiast uniwersalnej ziemi do kwiatów - zawiera ona nawozy doprowadzające do szybkiego rozwoju glonów w stawie. Należy także zapomnieć o dodawaniu do podłoża obornika czy kompostu (chyba, że chcemy by nasze oczko stało się cuchnącym zielonym bajorem). Dodatek torfu jest możliwy, lecz musi to być torf a nie najczęściej spotykany substrat torfowy (z dodatkiem nawozów).

Choroby i szkodniki

Zwalczanie szkodników i chorób roślin wodnych jest nieco inne niż w przypadku innych gatunków (z innych części ogrodu). Dzieje się tak dlatego, ponieważ stosując środki chemiczne w pobliżu oczka wodnego doprowadzilibyśmy do zatrucia wody w stawie, a więc śmierci naszych ryb i innych organizmów wodnych. W wyjątkowych przypadkach, gdy rośliny rosną w pojemnikach, można je na czas kuracji przenieść np. do balii oddalonej od stawu i tam zastosować odpowiednie środki chemiczne, w zależności od objawów. Po okresie karencji (podanym na opakowaniu) roślina może bezpiecznie powrócić do oczka wodnego. Jeśli nie mamy możliwości odizolowania chorej rośliny, to w pobliżu wody można stosować tylko tzw. preparaty biologiczne.

ZABIEGI PIELĘGNACYJNE W UPRAWIE ROŚLIN

Do zabiegów pielęgnacyjnych w uprawie roślin należą:

A uprawa gleby - spulchnianie

A nawożenie

A podlewanie

A zwalczanie chwastów, chorób i szkodników

A usuwanie chorych, przekwitłych kwiatów

A ściółkowanie

A cięcie i prześwietlanie – korygujące i lecznicze

A podwiązywanie roślin

A ochrona przed przymrozkami

A ochrona przed poparzeniami słonecznymi

A usuwanie chorych i porażonych okazów

NAWOŻENIE ROŚLIN

Nawożenie to dostarczanie roślinom wszystkich składników pokarmowych. Wśród tych składników wyróżnia się makroelementy i mikroelementy. Pierwsze są konieczne do budowy organizmu, pobierane są w dużych ilościach (kilka  do kilkaset kg z hektara). Są to: azot, fosfor, potas, magnez, wapń i siarka. Mikroelementy są roślinom potrzebne do prawidłowego przeprowadzania procesów biochemicznych, pobierane są w niewielkich ilościach (kilka do kilkaset gramów z hektara). Należą tu: bor, miedź, cynk, mangan, molibden, kobalt.

Azot -  wpływa na wytwarzanie masy zielonej i zwiększa zawartość białka w komórkach. Brak objawia się nieregularnym przebarwianiem liści, ograniczeniem wzrostu a nadmiar słabym kwitnieniem  i złym zimowaniem roślin.

Fosfor – niezbędny do prawidłowego wykształcenia kwiatów, owoców i nasion. Brak to przebarwienia liści starszych na czerwonawo, nadmiaru nie obserwuje się.

Potas – niezbędny do gromadzenia cukrów (a tym samym przezimowania) oraz do prawidłowego kwitnienia. Brak objawia się brązowieniem i zwijaniem starszych liści na zewnątrz, liście dodatkowo stają się papierowe i przy dotyku szeleszczą, nadmiaru nie obserwuje się.

Magnez – reguluje procesy fotosyntezy (składnik chlorofilu). Brak to żółknięcie liści między nerwami.

Wapń – wpływa na sztywność łodyg oraz na zawartość tłuszczów w komórkach. Brak to skarłowaciałe, żółtawe młode  liście oraz śluz na korzeniach. Wpływa również na pH gleby. Nieuregulowany odczyn gleby ogranicza również pobieranie innych składników pokarmowych  i  odpowiada za występowanie chorób fizjologicznych.

Nawozy można podzielić na naturalne (organiczne) i sztuczne (mineralne).

Do organicznych należą obornik, gnojówka, gnojowica, komposty, torf, węgiel brunatny, kora drzew, kurzenica i nawozy zielone. Nawozy mineralne to produkty przemysłu nawozowego, uboczne produkty przemysłu cementowego oraz kopalin. Rozróżnia się nawozy azotowe, potasowe, fosforowe, wapniowe, magnezowe, wieloskładnikowe oraz mikronawozy.

Nawozy można mieszać tylko zgodnie z tabelą mieszania nawozów.

Nawozy można stosować przedsiewnie, pogłównie (w czasie wzrostu roślin pod korzenie) lub dolistnie (roztwór nawozów na liście).

 

ZWALCZANIE CHWASTÓW

Chwasty to rośliny niepożądane w łanie rośliny uprawnej.

Chwasty konkurują z uprawianymi roślinami o miejsce, światło, wodę, składniki pokarmowe. Zwiększają pracochłonność i koszty uprawy, są też żywicielami  dla chorób i szkodników.

Źródłem zachwaszczenia jest:

Ë gleba

Ë materiał siewny zanieczyszczony

Ë dojrzewające chwasty

Ë nieużytki rolne

Ë nawozy organiczne

Ë błędy agrotechniczne (niewykonanie podorywki czy przekopania)

Sposoby rozprzestrzeniania się chwastów:

Ö samosiew czyli autochoria np. szczawik, niecierpek

Ö przenoszenie przez wodę czyli hydatochoria np. kaczeniec, turzyce

Ö przenoszenie przez wiatr czyli anemochoria np. skrzyp, mniszek, łoboda

Ö przenoszenie przez zwierzęta (zjadane lub na futrze) czyli zoochoria np. jemioła, przytulia

Ö przenoszenie przez mrówki czyli myrmenochoria np. bratek, glistnik

Metody ochrony roślin przed chwastami:

aprawidłowe zabiegi agrotechniczne – niektórym roślinom uprawnym towarzyszą charakterystyczne chwasty np. kąkol tylko w zbożu więc konieczne jest stosowanie płodozmianu. Prawidłowe przygotowanie gleby przed siewem lub sadzeniem roślin niszczy nasiona lub kiełkujące chwasty, pozwala również na usunięcie trwałych części  podziemnych chwastów np. bronowanie przykrywa chwasty, orka zimowa głęboka przyczynia się do wymarzania nasion, przy nasileniu niektórych chwastów orkę wykonuje się w nocy bo nasiona chwastów muszą mieć świetlny impuls konieczny do skiełkowania

azwalczanie mechaniczne chwastów – spulchnianie, gracowanie, usuwanie ręczne, 
    szczotkowanie (na wałku sztywne obracające się szczotki, które rozdrabniają chwasty)

a zwalczanie chemiczne przy pomocy herbicydów

- herbicydy parzące – działają selektywnie w miejscu styku z rośliną, spływają po    
    woskowej powierzchni

-          systemiczne – wnikają do tkanek i rozprowadzają się po całej roślinie z sokiem

-          doglebowe – tworzą warstwę niszczącą dla chwastów na powierzchni gleby

awypalanie chwastów – za pomocą specjalnych miotaczy ognia

a wymrażanie ciekłym azotem

a porażanie piorunem – na belkę ciągnika podciągany jest prąd który poraża rośliny

a biologiczne – do zwalczania używa się mikroorganizmów chorobotwórczych lub 
   roślinożernych owadów np. rdza na ostrożeniu

Chwasty mogą być również pożyteczne w pewnych wypadkach:

l są wskaźnikami gleb

-          kwasolubne – szczaw, rzodkiew świrzepa

-          wapniolubne – mak, podbiał, ostróżka

-          wilgotne – skrzyp, jaskier

-          azotolubne – tasznik, komosa

l niektóre składniki pokarmowe mogą być wymywane z gleby a chwasty wyłapują je korzeniami

l allelopatia dodatnia – wydzielają olejki eteryczne, które mogą odstraszać szkodniki np. czosnek,
    aksamitka

l duża liczba chwastów jest ziołami

ZWALCZANIE CHORÓB

Choroba – to zakłócenie równowagi w czynnościach życiowych rośliny przez czynnik chorobotwórczy.

Choroby mogą być wywołane przez:

ô czynniki nieinfekcyjne czyli fizjologiczne – wywołane brakiem lub nadmiarem jakiegoś
     składnika pokarmowego lub wody, niesprzyjającą temperaturą lub pH gleby. Nie
     rozprzestrzeniają się po plantacji. Objaw chorobowy mija po ustąpieniu przyczyny.

ô czynniki infekcyjne – takie jak wirusy, bakterie i grzyby. Choroby infekcyjne rozprzestrzeniają
      się po plantacji, objawy są nieodwracalne i występują objawy etiologiczne takie jak zarodnie
      grzybów, wysięg bakteryjny.

Wirusy aby przeżyły muszą mieć stały kontakt z żywą rośliną. Przenoszą się na kolejne rośliny z sokiem komórkowym np. na narzędziach, przez aparaty gębowe szkodników, przez nasiona i organy podziemne.

Choroby bakteryjne roznoszą się przez krople wody lub przez owady.

Grzyby rozsiewają się przez strzępki, zarodniki, mogą zimować na korze, owocach, w opadłych liściach.

 

METODY ZWALCZANIA SZKODNIKÓW   i CHORÓB

Szkodnik to owad który uszkadza naszą roślinę. 

1. Metody zapobiegawcze

-          kwarantanna – obowiązek zwalczania nakazany przez prawo

-          hodowla odmian odpornych

2. Metody bezpośredniego zwalczania

-          mechaniczne – zbieranie i niszczenie szkodników, stosowanie pułapek i przynęt, zapór oraz wykorzystywanie niskich i wysokich temperatur

-          agrotechniczne – prawidłowa uprawa gleby, zmianowanie, nawożenie, zdrowy materiał siewny, prawidłowe techniki siewu i głębokość siewu

-          biologiczne – wykorzystanie owadów drapieżnych i pasożytów w zwalczaniu szkodników oraz atraktantów (zawierają feromony)

-          chemiczne – wykorzystanie środków ochrony roślin

ŚCIÓŁKOWANIE

Ściółka zabezpiecza glebę przed wzrostem chwastów, utrzymuje wilgotność i zapobiega odparowaniu wody i nadmiernemu nagrzewaniu się powierzchni. Może również pełnić funkcję dekoracyjną. Ściółki mogą być naturalne (kora sosnowa przefermentowana, torf, ścięta trawa, szyszki, patyki, trociny, liście, słoma, wióry kokosowe) lub sztuczna (maty jutowe, folia).

OCHRONA PRZED PRZYMROZKAMI

-          hartowanie rozsady

-          obsypywanie roślin ziemią, trocinami

-          okrywanie słomą, stroiszem, kartonami – nigdy folią

-          odymianie

-          stosowanie osłon (folia, włóknina)

-          zraszanie roślin