ROŚLINY DO OGRODÓW WODNYCH

Nazwa ogród wodny mówi sama za siebie - oczko powinno służyć przede wszystkim jako miejsce ekspozycji roślin wymagających do życia środowiska wodnego. Rośliny są także ważnym elementem w równowadze biologicznej zbiornika i odpowiednia ich ilość ma duży wpływ na czystość wody i rozwój glonów. Im mniejszy mamy staw tym więcej powinno być w nim roślin. Przy małych oczkach około 2/3 powierzchni stawu powinny pokrywać rośliny. Głównie będą to rośliny pływające lub o pływających liściach (lilie wodne, grzybieńczyk itd.). Rośliny podwodne jak: wywłócznik, moczarka kanadyjska i rdestnica są w oczku wodnym konieczne. Nie wpływają one wprawdzie znacząco na jego wygląd, jednak są schronieniem dla drobnych zwierząt wodnych i narybku, poza tym natleniają wodę - w słoneczne dni widać pęcherzyki tlenu unoszące się nad tymi roślinami. Mniej więcej 1/3 oczka powinna być pokryta przez te rośliny przy czym ich strefa może się częściowo pokrywać ze strefą roślin pływających. Nie można też zapominać o roślinach nabrzeżnych i strefy bagiennej, ogromna większość roślin to właśnie gatunki z tej strefy (kaczeniec, czermień błotna, niezapominajka błotna itd.). Strefa bagienna powinna więc być dość duża - nie wystarczy rynna do sadzenia roślin na obrzeżu zbiornika. To właśnie rośliny strefy błotnej nadają stawowi naturalny wygląd, szczególnie gdy płynnie przechodzi ona w dalszą część ogrodu.

Zagospodarowanie brzegu zbiornika wodnego roślinami należy przewidzieć już w okresie projektowania i jego budowy

-          kształtując odpowiednio profil brzegu,

-          dobierając rodzaj materiału umacniającego brzeg

-          przewidując odpowiednie zagłębienie dla roślin na brzegach i w dnie zbiornika

-          zapewniając estetyczne ujęcie określonych roślin zharmonizowane z otoczeniem

-          przewidując dojścia dla ludzi i wyjścia dla zwierząt

W naturalnym zbiorniku wodnym i obok niego ustala się określony typ roślinności o różnych wymaganiach co do głębokości wody i stopnia wilgotności gleby w części brzegowej.

Roślinność tą można podzielić na 5 grup:

1. Roślinność przybrzeżna – porasta glebę położoną powyżej lustra wody. Podłoże jest tu wilgotne, ale ma też wolne przestrzenie powietrzne. Można tu posadzić:

Bergenia sercolistna

Dąbrówka rozłogowa

Funkia sina

Funkia Fortune’a

Krwawnica pospolita

Języczka pomarańczowa

Kosaciec syberyjski

Liliowiec ogrodowy

Niezapominajka leśna i błotna

Parzydło leśne

Pełnik ogrodowy

Wiązówka bulwkowa

Pierwiosnki

Rodgersja kasztanolistna

Tawułka Arendsa

Tojeść rozesłana

Trzykrotka wirginijska

Różaneczniki

Turzyce

Pióropusznik strusi

2. Rośliny bagienne – rosną w glebie całkowicie przesyconej wodą . Wysokość tych stanowisk nie przekracza poziomu lustra wody w zbiorniku. Można tu posadzić:

Sadziec purpurowy

Wilczomlecz błotny

Kosaciec japoński

Kosaciec mieczolistny

Krwawnica pospolita

Wiązówka błotna

Pierwiosnek Viala

Pełnik ogrodowy

Tatarak zwyczajny

Kosaciec żółty

Firletka poszarpana

Bobrek trójlistkowy

Knieć błotna

Pałka drobna

Pałka wąskolistna

Pałka szerokolistna

Sitowie,

czermień błotna

Rdest wężownik

Szachownica kostkowa

łączeń baldaszkowaty

tatarak zwyczajny

mięta nadwodna  

3. Rośliny wód płytkich – rosną w strefie przybrzeżnej zbiornika na głębokości do 30 cm.

Pałki

Sitowie,

Kosaciec żółty

Żabieniec babka wodna

Strzałka wodna

Papirus

Rdest ziemnowodny

Trzcina zwyczajna

Rdestnica pływająca

Bobrek trójlistkowy

Okrężnica bagienna

Rozpław sercowaty

Moczarka kanadyjska

wywłócznik okółkowy

Przęstka pospolita

4. Rośliny wód głębokich – rosną na głębokości minimum 80 cm.

Grzybień biały

Grążel żółty

Grążel drobny

Grzybieńczyk

Grzybień ogrodowy

Strzałka wodna

5. Rośliny pływające – rośliny pływające zazwyczaj po powierzchni wody, a więc nie związane na stałe z podłożem

rzęsa wodna

salwinia pływająca

osoka aloesowata

hiacynt wodny

pływacz zwyczajny

kotewka, orzech wodny

pistia rozetkowa

żabiściek pływający  

jaskier wodny

Sadzenie roślin wodnych

Do sadzenia roślin wodnych używa się zwykle ażurowych koszy, które można nabyć w sklepach ogrodniczych. Dawniej stosowano kosze wyplatane z wikliny, obecnie używa się plastikowych. Aby podłoże nie wysypywało się z kosza należy go wyłożyć specjalną tkaniną, którą także można nabyć w powyższych sklepach. Istnieją też specjalne elastyczne doniczki i worki przeznaczone dla roślin wodnych. Mogą to być worki jutowe, lub z coraz częściej stosowanych specjalnych materiałów syntetycznych. Przy wykładaniu koszy świetnie sprawdza się geowłóknina. Kosze i worki dostępne są w różnych kształtach i wymiarach. Można zastosować praktycznie każdy plastikowy pojemnik i zależy to tylko od naszej pomysłowości. Aby zastosować takie pojemniki zastępcze powinno się w nich wywiercić, wyciąć lub wypalić otwory. W przeciwnym wypadku na dnie pojemnika powstaje strefa nie mająca kontaktu z natlenioną wodą, w wyniku czego rozwijają się tam bakterie beztlenowe, produkujące szkodliwe substancje (siarkowodór). Taka martwa część podłoża charakteryzuje się tym, że strasznie śmierdzi i może doprowadzić do gnicia roślin. Wysokie rośliny nabrzeżne takie jak pałki wodne, irysy czy papirus sadzone w pojemnikach często są przewracane przez wiatr. Można temu zaradzić obkładając donice dużymi kamieniami. W przypadku zbiornika z siatkobetonu istnieje lepsze rozwiązanie - wybudowanie na najwyższej półce specjalnego pojemnika (integralna część konstrukcji stawu), który wypełniamy podłożem i sadzimy w nim rośliny.

Termin sadzenia

Zwykle jako terminy sadzenia roślin wodnych polecana jest wiosna i jesień. Najkorzystniejszym terminem jest wczesna wiosna, zanim rośliny rozpoczną wegetację. Sadząc rośliny wiosną, jeszcze tego roku możemy podziwiać ich całe piękno. Termin ten dotyczy w szczególności gatunków o pływających liściach (lilie wodne, grążele), ponieważ sadząc rośliny z rozwiniętymi już liśćmi i pąkami kwiatowymi doprowadzamy do ich zniszczenia (w transporcie i w czasie sadzenia), co roślina musi później odchorować. Tak więc grzybienie powinniśmy kupować gdy tylko rozpoczynają wegetację (marzec-kwiecień).
Rośliny tropikalne takie jak pistie i hiacynty wodne w zasadzie nie wymagają sadzenia - wystarczy je tylko wrzucić do wody. Należy pamiętać tylko o tym, by zrobić to po ustaniu przymrozków - za bezpieczny termin można uznać 15 maja (po trzech ogrodnikach i zimnej Zośce). Rośliny, które kupujemy w doniczkach można oczywiście sadzić przez cały sezon.

Podłoża
Standardowym podłożem jakiego można użyć do sadzenia większości roślin wodnych jest mieszanka gliny z piaskiem (1:2). Glina jest bogata w substancje pokarmowe i aby nie była wypłukiwana i nie zanieczyszczała wody na wierzch każdego pojemnika powinno się dać warstwę dobrze przepłukanego piasku (około 5 cm wystarczy). Całość polecam jeszcze przysypać cienką warstwą żwiru. Ma to na celu zabezpieczenie podłoża przed rybami mogącymi w nim kopać. Żwirek na wierzchu doniczek wygląda bardzo atrakcyjnie. Jeśli rośliny nie wymagają żyznego podłoża można je uprawiać hydroponicznie (w samym żwirze lub kamieniach). Do roślin takich należą np. cibora zmienna (papirus), kosaciec żółty i niektóre rośliny podwodne. Jest to korzystne dla naszego stawu ponieważ podłoże nie zanieczyszcza wody, a korzenie rośliny oczyszczają wodę w stawie pobierając z niej substancje pokarmowe . Dla niektórych roślin należy jednak dać bardziej żyzne podłoże. Są to grzybienie (lilie wodne) i część roślin błotnych (np. czermień błotna, kaczeniec). Dla tych roślin według mnie dobra jest ziemia z nie używanej części ogrodu (niezbyt żyzna, nie nawożona). Można zastosować także specjalną ziemię do oczek wodnych (do nabycia w sklepach ogrodniczych). Do takiej ziemi można dodać trochę gliny no i oczywiście piasek i żwir na wierzch. Nie można używać natomiast uniwersalnej ziemi do kwiatów - zawiera ona nawozy doprowadzające do szybkiego rozwoju glonów w stawie. Należy także zapomnieć o dodawaniu do podłoża obornika czy kompostu (chyba, że chcemy by nasze oczko stało się cuchnącym zielonym bajorem). Dodatek torfu jest możliwy, lecz musi to być torf a nie najczęściej spotykany substrat torfowy (z dodatkiem nawozów).

Choroby i szkodniki

Zwalczanie szkodników i chorób roślin wodnych jest nieco inne niż w przypadku innych gatunków (z innych części ogrodu). Dzieje się tak dlatego, ponieważ stosując środki chemiczne w pobliżu oczka wodnego doprowadzilibyśmy do zatrucia wody w stawie, a więc śmierci naszych ryb i innych organizmów wodnych. W wyjątkowych przypadkach, gdy rośliny rosną w pojemnikach, można je na czas kuracji przenieść np. do balii oddalonej od stawu i tam zastosować odpowiednie środki chemiczne, w zależności od objawów. Po okresie karencji (podanym na opakowaniu) roślina może bezpiecznie powrócić do oczka wodnego. Jeśli nie mamy możliwości odizolowania chorej rośliny, to w pobliżu wody można stosować tylko tzw. preparaty biologiczne.