NAWIERZCHNIE W OGRODZIE

Ścieżki i utwardzone place umożliwiają nie tylko wygodne poruszanie się po nich i wypoczynek ale są ważnym elementem kompozycyjnym ogrodu. Każda ścieżka aby była funkcjonalna i trwała, musi mieć odpowiednią konstrukcję, która zależy od: przeznaczenia ścieżki, sposobu użytkowania, warunków atmosferycznych, rodzaju rodzimego gruntu lub względów ekonomicznych.

Na wartość użytkową nawierzchni ogrodowej wpływają odporność na uszkodzenia i odkształcenia, możliwość użytkowania przez cały rok, gładkość (powierzchnia nie może być jednak śliska) i konstrukcja umożliwiająca odpływ nadmiaru wody. Nawierzchnia nie może być również źródłem zanieczyszczeń, nie należy więc używać materiałów rozdrobnionych i nie związanych ze sobą jak np. iły. Ścieżki powinny mieć estetyczny wygląd – kształt, rodzaj i barwy zastosowanego materiału powinny harmonizować ze stylem ogrodu i elementami małej architektury (altanki, ogrodzenie, mostki itp.). Obecnie rynek oferuje szeroką gamę barw kostek brukowych i barwników do betonu, najkorzystniejsze są jednak pastelowe, spokojne tonacje, które nie będą „zagłuszać” roślinności. Ścieżki najlepiej planować tak, aby prowadziły prosto do celu. Aby jednak złagodzić sztywne linie, ścieżki można poprowadzić w formie delikatnego łuku. Należy pamiętać aby dróżki ogrodowe nie biegły zbyt blisko drzew gdyż korzenie mogą uszkadzać konstrukcję ścieżki a gałęzie utrudniać swobodne poruszanie się. Zasady budowy placów wypoczynkowych np. z grilem czy altanką są podobne jak przy konstruowaniu ścieżek.

               Każda nawierzchnia składa się z kilku warstw, drenażowej, konstrukcyjnej i nośnej. Grubość każdej warstwy zależy w większości od rodzaju gruntu jaki znajduje się pod nimi. Np. na podłożu nieprzepuszczalnym zastosujemy grubszą warstwę drenażową, a na podłożu piaszczystym grubszą warstwę konstrukcyjną. Podczas kształtowania nawierzchni powinniśmy nadać jej spadek poprzeczny i podłużny co ułatwi odprowadzenie wody, spadek poprzeczny powinien wynosić 1-5 %,
a podłużny 1 - 3%. Ze względu na materiały zastosowane do budowy ścieżek, nawierzchnie można podzielić na sztywne
i elastyczne. Te drugie wykonuje się z piasku, żwiru, kory, drewna lub luźno ułożonych płyt kamiennych lub betonowych. Nawierzchnie sztywne wykonuje się z betonu, płyt kamiennych , kostki brukowej i klinkierowej.

                Nawierzchnie drewniane doskonale pasują do ogrodów naturalistycznych i wiejskich dobrze komponując się
z roślinnością. Do budowy tego typu nawierzchni można wykorzystać podkłady kolejowe, drewniane klocki i kołki. Trwałość nawierzchni z drewna wynosi około 10 do 15 lat. Elementy drewniane powinny być impregnowane co przedłuży ich czas użytkowania. Po wyznaczeniu linii drogi, usuwa się ziemię na głębokość 25-30 cm. Na dno takiego koryta wysypuje się warstwę żwiru grubości 10 cm a na żwir 5 centymetrową warstwę piasku. Należy pamiętać o ubijaniu poszczególnych warstw. Na piasku układa się drewniane elementy , wyrównując je przy pomocy deski.

Nawierzchnie wokół domu możemy także wykonać ze żwiru lub może to być po prostu nawierzchnia ziemna. Takie rozwiązania są rzadko stosowane, ze względu na to, że nie są one odporne na duże obciążenia, mogą być rozmywane podczas opadów i łatwo przerastają je chwasty. Zaletą takiego rozwiązania jest niewielki koszt, łatwość wykonania, naturalny i dobrze komponujący się wygląd z trawnikiem. Nawierzchnie te są bezpieczniejsze przy upadku niż zwykły beton czy kostka brukowa. Pod ścieżkę żwirową wykonuje się wykop o profilu półokrągłym o spadku od środka w kierunku krawędzi ścieżki w celu dobrego odprowadzenia wody, profil taki sprawia także, że ścieżka jest mocniejsza. Zaleca się 2.5 cm spadku na każde 60 cm szerokości. Nawierzchnię żwirową należy ograniczyć krawężnikami betonowymi lub drewnianymi.

Ścieżkę ziemną można ulepszyć cementem. Wykop jaki wykonuje się pod tego rodzaju nawierzchnię powinien mieć około 12 cm głębokości. Do podsypki używa się żwiru o grubości 16 do 32 mm średnicy. Warstwę nośną wykonuje się z ziemi wybranej
z wykopu(65%), pospółki(20%) i cementu(15%). Składniki miesza się w betoniarce, wykłada na warstwę żwiru
i polewa wodą, j kilkakrotnie wałujemy. Do wykonania trwalszych nawierzchni można użyć tzw. beton odciskany (pressbeton), jednak zajmują się tym tylko wyspecjalizowane firmy. Możemy wybrać z pośród palety barw i wzorów. Pressbeton może swoim wyglądem przypominać inne materiały np. cegłę, piaskowiec a nawet drewno.

Jeżeli chcemy jednak by nasza ścieżka lub podjazd wyglądał oryginalnie możemy zastosować kamień. Nawierzchnie z tego surowca wyglądają naturalnie i są trwałe. Rodzaj kamienia jaki wybieramy powinien zależeć od miejsca w jakie go stosujemy, gdyż nie wszystkie rodzaje kamienia są jednakowo odporne na ścieranie, nacisk i warunki atmosferyczne. Jeżeli chodzi o cenę, zależy ona od tego czy dany materiał jest ogólnodostępny w danym terenie czy trzeba go transportować z odległych miejsc. Ceny wahają się w granicach 200 – 1000 zł za tonę. Najczęściej używanymi rodzajami skał są: granit, bazalt, sjenit i serpentynit. Do najmniej stosowanych i wytrzymałych należy piaskowiec i wapień. Sposób układania zależy od przeznaczenia i od rodzaju podłoża. Jeżeli podłoże jest przepuszczalne ścieżkę układamy na warstwie piasku o grubości 5 do 10 cm lub podsypki cementowo piaskowej w proporcjach 1:12. Jeżeli będzie to nawierzchnia narażona na większe obciążenia należy pod piasek dać około 15 do 20 cm tłucznia lub kamienia łamanego. Jeżeli ścieżka budowana będzie na gruntach nieprzepuszczalnych pod piasek należy dać 10 do 20 cm żwiru lub kamienia łamanego. Szczeliny możemy wypełnić piaskiem lub zaprawą cementowo piaskową. Powierzchnię wyrównujemy specjalnym ubijakiem lub młotkiem przez deskę. Jeżeli kamienie, które stosujemy mają nierówne powierzchnie powinniśmy je układać tak aby największy bok leżał na podsypce. Do ścieżek kamiennych stosujemy krawężniki, chyba że są to duże płyty kamienne. Przy takiej nawierzchni uciążliwe może być wyrastanie roślin ze szczelin między płytami kamiennymi jednak można temu zaradzić, i dobrać odpowiednie rośliny tak aby były one uzupełnieniem nawierzchni nie utrapieniem. Jeżeli decydujemy się na trawnik między płytami kamiennymi płyty powinniśmy układać tak aby powstawały miedzy nimi szczeliny 1-2 cm. W szczelinach powinniśmy siać trawnik odporny na deptanie. W miejscach nasłonecznionych można także posadzić inne niskie rośliny ozdobne np. macierzanka, płomyk szydlasty, rozchodniki, głodek kaukaski, karmnik ościsty lub fiołki wonne. Wierzchnia warstwa gleby między płytami szybko wysycha, należy więc pamiętać o częstym podlewaniu, tak aby rośliny nie pousychały. W zimie nie powinno się na taką ścieżkę czy podjazd sypać piasku a tym bardziej soli.

Innym materiałem stosowanym do budowy nawierzchni w ogrodach jest kostka brukowa dostępna w różnych kształtach, kolorach i rozmiarach. Właśnie ta różnorodność kształtów daje duże możliwości kompozycyjne. Kostki brukowe można też śmiało zestawiać z wyżej wymienionymi materiałami do budowy nawierzchni.  Dużą zaletą kostki brukowej to, że jest stosunkowo tania, łatwa do ułożenia i trwała. Budowę nawierzchni z kostki przeprowadza się podobnie jaki i innych nawierzchni. Jej trwałość można zwiększyć zastępując podsypkę z piasku mieszaniną piasku i cementu w stosunku 3:1. Kostkę należy układać bardzo starannie, pozostawiając 2 mm szpary, które na końcu wypełnia się piaskiem.

Wszystkie rodzaje wyżej wymienionych nawierzchni należy budować tak, aby ich poziom był równy z wysokością trawnika aby nie utrudniać sobie koszenia. Jeżeli ścieżki czy nawierzchnie robimy obok rabat, ich poziom powinien być nieco wyżej aby ziemia nie zanieczyszczała nawierzchni. Wszystkie rodzaje ścieżek dobrze jest ograniczyć krawężnikami, które ułatwią rozgraniczenie sąsiadujących powierzchni i zapobiegną rozsuwaniu się płytek i kostki na boki.

                Samodzielnie zbudowane ścieżki czy placyki wypoczynkowe we własnym ogrodzie przyniosą satysfakcję, ponadto praca na świeżym powietrzu raczej dobrze posłuży zdrowiu.